Karşılıksız Çek Düzenleme Suçu

Stajer Avukat Said Emre DOKUYUCU

Çek Kanunu’nda “çekin üzerinde yazılı bulunan düzenleme tarihine göre kanuni ibraz süresi içinde ibraz edildiğinde (gösterildiğinde), çekin karşılığını ilgili banka hesabında tam olarak bulundurmamak” suç olarak tanımlanmıştır.

Şikayet gerekli mi, belirli bir süresi var mı?

Çekin karşılıksız çıkması üzerine yasal cezai süreç kendiliğinden başlamayacaktır çünkü karşılıksız çek suçunun takibi şikayete bağlıdır. Şikayet hakkına sahip olan kişinin karşılıksız çek düzenleme suçunun işlendiğini öğrendiği tarihten itibaren 3 ay içinde şikayette bulunması gerekmektedir, ancak bu süre her durumda suça konu eylemin işlendiği tarihten itibaren bir yılı geçemeyecektir.

Eğer çek ibraz süresi içinde bankaya ibraz edilmemiş ise şikayet hakkı kullanılmayacaktır. Bu durum şikayet hakkının düşmesi olarak tanımlanmaktadır.

Şikayetten sonra dava nasıl görülür ve sonuçları nelerdir?

Görev yönünden Karşılıksız Çek suçundan dolayı açılan davalar İcra Mahkemesinde görülür. Bu davalar yetki yönünden ise; çekin tahsil için bankaya ibraz edildiği yer veya çek hesabının açıldığı banka şubesinin bulunduğu yer ya da hesap sahibinin/şikâyetçinin yerleşim yeri mahkemesinde görülecektir.

İcra Mahkemesi tarafından çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağına; bu yasağın bulunması hâlinde, çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağının devamına karar verilebilecektir. Yargılama devam ederken de mahkeme tarafından koruma tedbiri olarak çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağına karar verilebilir.

Dava sonunda bu çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı yanında ayrıca her bir çek için (ön ödeme, uzlaşma ve hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına ilişkin hükümler uygulanmaksızın) 1500 güne kadar adli para cezasına karar verilecektir. Adli para cezalarının ödenmemesi durumunda ise, ceza (kamuya yararlı bir işte çalıştırma kararı verilmeksizin) doğrudan hapis cezasına çevrilecektir.

Karşılıksız kalan kısmı yargılama aşamasında ödeyen kişi hakkında mahkeme tarafından beraat, düşme, ceza verilmesine yer olmadığına ya da reddine ilişkin karalardan uygun olanı verilecektir.

Ceza ne zaman biter, yasak ne zaman kalkar?

Karşılıksız çek suçundan ceza alan kişi, mahkûm olduğu cezanın tamamen infaz edildiği tarihten itibaren üç yıl ve her halde yasağın konulduğu tarihten itibaren on yıl geçtikten sonra, hükmü veren mahkemeden çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağının kaldırılmasını isteyebilir; mahkemenin vereceği karara itiraz edebilir.

Cezayı Kaldıracak Haller nelerdir?

Karşılıksız kalan çek bedelinin, çekin üzerinde yazılı bulunan düzenleme tarihine göre kanunî ibraz tarihinden itibaren işleyecek 3095 sayılı Kanuna göre ticarî işlerde temerrüt faiz oranı üzerinden hesaplanacak faizi ile birlikte tamamen ödeyen kişi hakkında, yargılama aşamasında mahkeme tarafından davanın düşmesine ve mahkûmiyet hükmünün kesinleşmesinden sonra mahkeme tarafından hükmün bütün sonuçlarıyla ortadan kaldırılmasına karar verilecektir. Şikâyetten vazgeçme hâlinde de aynı şekilde ceza tayininde bulunulmayacaktır. 09/01/2019